TRANSFORMACJA USTROJOWA 1989 r.
1.Sytuacja Polski przed rokiem 1989
2.Obrady „okrągłego stołu”
3.Pierwsze wybory parlamentarne i prezydenckie
4.Transformacja ustrojowa
5.Znaczenie przemian
1.Sytuacja Polski przed rokiem 1989
Na powstanie w Polsce specyficznej sytuacji która doprowadziła do wielkiego przełomu politycznego miały wpływ przede wszystkim:
- zła sytuacja gospodarcza, rosnąca inflacja, braki zaopatrzenia, system reglamentacji, korupcja itp.
*dojście do władzy w ZSRR Michaiła Gorbaczowa / rok 1985 / który realizował hasła „pierestrojki”i „głasnosti”
-
zamordowanie ks. Jerzego Popiełuszki / październik 1984 r. / które ośmieszyło system władzy
-
III pielgrzymka Jana Pawła II do ojczyzny / czerwiec 1987 r. /
-
fala strajków która przetoczyła się przez Polskę latem 1988 r.
-
początek dialogu rządu / Cz. Kiszczak / z „Solidarnością” / L.Wałęsa / przy pośrednictwie Episkopatu / bp. B.Dąbrowski /
2.Obrady „okrągłego stołu”
Czas, miejsce i uczestników obrad ustalono w styczniu 1989 r. w Magdalence pod Warszawą. Rozpoczęły się one 6 lutego a zakończyły 5 kwietnia 1989 r. i były toczone między stronami:
rządową / PZPR / na czele której stali: Czesław Kiszczak, Aleksander Kwaśniewski, Władysław Baka, Stanisław Ciosek
opozycyjną / gł. „Solidarność”/ z Lechem Wałęsą na czele oraz Tadeuszem Mazowieckim, Bronisławem Geremkiem
Wyodrębnione zostały trzy zespoły:
Najważniejsze porozumienia dotyczyły demokratycznego powoływania organów władzy państwowej, gł. sejmu / w którym koalicja rządząca zagwarantowała sobie 65 % miejsc, a opozycja 35 % mandatów / senatu, prezydenta oraz sądów.
3.Pierwsze wybory parlamentarne i prezydenckie
Przed wyborami doszło do ponownej legalizacji NSZZ „Solidarność”, która tworzyła lokalne Komitety Obywatelskie i wysunęła hasło „nie ma wolności bez Solidarnośći”. Z tym hasłem występowała też „Gazeta Wyborcza” – ukazująca się od maja 1989 r.
Wybory odbyły się 4 czerwca 1989 r. i okazały się być wielkim zwycięstwem opozycji. Przy 62,1 % frekwencji „Solidarność” zdobyła 160 mandatów / na 161 możliwych / w sejmie oraz 92 miejsca w 100 osobowym senacie. W II turze wyborów / 18 czerwca / opozycja uzyskała jeszcze jeden mandat poselski oraz 7 senatorskich.
Klęska koalicji / mimo iż miała zagwarantowane 65 % miejsc w sejmie / spowodowała stopniowy rozkład obozu rządzącego.
19 lipca Zgromadzenie Narodowe wybrało Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta Polski.
4.Transformacja ustrojowa
Transformacja była ewolucyjnym przejściem z ustroju realnego socjalizmu do ustroju demokratycznego. Jej przemiany objęły następujące dziedziny:
a/ ustrojową – przywrócona została zasada suwerenności narodu i praworządności, powrócono do nazwy państwa: Rzeczpospolita Polska
b/ ustawodawczą – przeprowadzono pierwsze, częściowo wolne wybory do sejmu, przywrócono senat powołany w wolnych wyborach
c/ wykonawczą – zniesiona została Rada Państwa, powołano urząd prezydenta
d/ sądowniczą – przywrócono zasadę niezawisłości sądów, prokuraturę podporządkowano ministerstwu sprawiedliwości
e/ samorządową – lokalna władza została oddana samorządom miast i gmin
f/ gospodarczą – zniesiono system planowy, wprowadzając zasady rynkowe
5.Znaczenie przemian
Przemiany 1989 roku miały ogromne znaczenie, ponieważ rozpoczęły bezpośrednią likwidację systemu komunistycznego nie tylko w Polsce, ale również w Europie. Rozpoczęto budowę demokratycznej Polski wg zasad praworządności. Doprowadziło to do wydarzeń, tzw.„Jesieni Ludów” / 1989 / kiedy pozostałe państwa bloku zrzucały jarzmo komunistyczne, a w dalszej perspektywie do zjednoczenia Niemiec i rozpadu ZSRR.