-
Materia międzygwiazdowa i ewolucja gwiazd
Materia międzygwiazdowa: 99% gazu i 1% pyłu.
Ewolucja gwiazd
Przebieg ewolucji gwiazdy zależy jedynie od jej masy w momencie rozpoczęcia reakcji termojądrowych w jej wnętrzu (w niewielkim stopniu zależy też od składu chemicznego) – Bardziej masywne gwiazdy ewoluują szybciej.
Etapy życia gwiazdy
Typowy przebieg ewolucji gwiazd:
-
Kontrakcja gazu w obłoku molekularnym
Mamy duży (masa od kilkuset tysięcy do miliona mas Słońca), chłodny (temp. rzędu 10 K) i gęsty obłok molekularny, zawierający głównie wodór cząsteczkowy H2 z niewielką domieszką bardziej złożonych molekuł i pyłu.
W obłoku, na skutek np. nadejścia fali uderzeniowej, wywołanej wybuchem pobliskiej supernowej, pojawiają się samograwitujące zagęszczenia o masie rzędu 10 do 100Mʘ .
-
Protogwiazda
W czasie zapadania energia grawitacyjna zamienia się w ciepło, ogrzewając centrum obłoku. Gaz nagrzewa się do 2 do 3 tys. K, mógłby już świecić na czerwono, ale otaczający go kokon gazowo-pyłowy pochłania promieniowanie i wysyła je dalej w podczerwieni i w zakresie mikrofalowym.
-
Gwiazda typu T Tauri
Gwiazda staje się widoczna z zewnątrz. Silny wiatr gwiazdowy wyrzuca część masy rodzącej się gwiazdy, rozwiewając jednocześnie gazowo-pyłowy kokon. We wnętrzu rozpoczynają się reakcje zamiany wodoru w hel.
-
Gwiazda ciągu głównego
Gwiazda trafia na ciąg główny w miejscu zdeterminowanym jej masą. Pojawia się równowaga hydrostatyczna. W jądrze pali się wodór. Ten etap zajmuje ok. 90% życia gwiazdy.
-
Nadolbrzym, olbrzym lub podolbrzym (w zależności od masy)
W jądrze cały wodór zamienił się w hel, brakuje źródła energii, ciśnienie promieniowania maleje. Zachwiana równowaga hydrostatyczna. Jądro się kurczy, jego temperatura rośnie zapalając wodór w otoczce, wzrasta wydzielanie energii powodując rozdęcie zewnętrznych warstw gwiazdy. Gwiazda jest znacznie jaśniejsza, niż gdy paliła wodór w jądrze. Powiększanie powierzchni przy stałym tempie produkcji energii w otoczce prowadzi do spadku mocy na jednostkę powierzchni. Zgodnie z prawem Stefana Boltzmana spada temperatura otoczki i gwiazda świeci na czerwono. Jako olbrzym gwiazda może wyrzucać spore ilości gazu w postaci ,wiatru”.
-
Nie mają żadnego ładunku elektrycznego. Potwierdzeniem korpuskularnej natury światła jest zjawisko fotoelektryczne, którego nie można wyjaśnić, opierając się na założeniu o falowej naturze światła. W zaciemnionym pomieszczeniu nie można było by wykonywać obliczeń na kalkulatorze zasilanym ogniwem fotoelektrycznym. Dopiero po oświetleniu ekranu kalkulator zadziałał. Pod wpływem światła w ogniwie kalkulatora pojawia się napięcie zasilające obwód kalkulatora. Zachodzi zjawisko fotoelektryczne. Zjawisko to polega na tym, że gdy światło pada na powierzchnię metalu, fotony wnikają do środka i zderzając się z elektronami, przekazują im część swojej energii. Elektrony, mając teraz większą energię kinetyczną, mogą wydostać się na zewnątrz metalu bądź oderwać się od swoich atomów i przejść do gazu elektronowego, pozostając wewnątrz metalu. W pierwszym przypadku masz do czynienia ze zjawiskiem fotoelektrycznym zewnętrznym, a w drugim - ze zjawiskiem fotoelektrycznym wewnętrznym.
-
Równoległościenną,opracuj(uje się nie kreskuje)
Przechodząc przez płytkę równoległościenną światło ulega podwójnemu załamaniu w taki sposób,że nie zmienia kierunku biegu a ulega jedynie równoległemu przesunięciu
Przechodząc przez pryzmat światło ulega podwójnemu załamaniu w kierunku ku podstawie/Jeżeli jest to światło słoneczne to dodatkowo ilega rozszczepieniu.
-
Współczynnik załamania ośrodka jest miarą zmiany prędkości rozchodzenia się fali w danym ośrodku w stosunku do prędkości w innym ośrodku (pewnym ośrodku odniesienia). Dokładniej jest on równy stosunkowi prędkości fazowej fali w ośrodku odniesienia do prędkości fazowej fali w danym ośrodku
-
SŁOŃCE to najbliższa gwiazda, centralne ciało Układu Słonecznego, gł. źródło energii docierającej do Ziemi, najjaśniejszy obiekt na niebie. Słońce jest gwiazdą ciągu głównego (Hertzsprunga–Russella diagram) o jasności absolutnej 484 (jasność obserwowana –267), typu widmowego G2V. Masa Słońca wynosi 1,991 · 1030 kg (332 958 mas Ziemi), promień 696 tys. km, średnia gęstość 1,41 g/cm3, przyspieszenie grawitacyjne na powierzchni 274 m/s2, temp. fotosfery ok. 6000 K, temp. centrum ok. 16 mln K;moc promieniowania słonecznego jest równa 3,826 · 1026 J/s; obrót Słońca jest niejednorodny; najszybszy na równiku (okres 25 dni), najwolniejszy przy biegunach (ponad 31 dni); średnia odległość Ziemi od Słońca wynosi ok. 149 600 000 km. Słońce znajduje się w odległości ok. 8 kpc od centrum Galaktyki, w pobliżu płaszczyzny Drogi Mlecznej; w stosunku do gwiazd otaczających Słońce porusza się z prędkością ok. 20 km/s w kierunku gwiazdozbioru Herkulesa. Słońce jest ciałem gazowym o kształcie prawie kulistym. Składa się w przeważającej części z wodoru (72,7% masy), helu (26,2%) oraz w znacznie mniejszych ilościach: tlenu (0,7%), węgla (0,3%), azotu (0,1%). Na Słońcu wykryto większość pierwiastków występujących na Ziemi, wśród nich magnez, krzem, siarkę, żelazo, wapń, nikiel, sód, glin. Stwierdzono obecność niektórych cząsteczek (gł. związków nienasyconych), jak np. CN, OH, CH, N, H.Źródłem energii promieniowanej przez Słońce są reakcje termojądr. przemiany wodoru w hel, zachodzące w jego wnętrzu, zwł. przemiany tzw. cyklu proton–proton. W wyniku tego cyklu reakcji 4 protony (jądra wodoru) łączą się w cząsteczkę a (jądro helu) oraz wydziela się energia w ilości 4,27 · 10–12J na jedną przemianę. Warunkiem koniecznym zachodzenia tych reakcji jest temperatura kilkunastu mln K panująca w jądrze Słońca (gęstość materii do rzędu 100 g/cm3). Produkowana w jądrze Słońca energia jest przenoszona w postaci promieniowania ku jego powierzchni, ulegając w kolejnych warstwach Słońca absorpcji i ponownej emisji (strefa radiacji). W trakcie tego procesu ulega zmianie rozkład widmowy promieniowania (maksimum z zakresu promieniowania g przesuwa się ku falom dłuższym), gdyż każdorazowo jest określany przez warunki panujące w warstwie, która to promieniowanie ostatnio emitowała. W górnych warstwach wnętrza Słońca energia jest przenoszona także w wyniku turbulentnych ruchów materii (strefa konwektywna).
Na zewn. warstwę Słońca, która stanowi jego atmosferę, składają się: fotosfera, będąca najgłębszą jej warstwą (widoczną gołym okiem), chromosfera, warstwa przejściowa i korona słoneczna. W fotosferze temperatura maleje z wysokością od ok. 6000 K do ok. 4500 K, gęstość materii spada od ok. 5 · 10 –7 do ok. 4 · 10–10 g/cm3. Na powierzchni fotosfery obserwuje się występowanie tzw. granul, tj. obszarów (o rozmiarach ok. 1000 km) jaśniejszych (o temp. ok. 100 K wyższej od otaczającej je fotosfery), będących wynikiem zachodzących pod fotosferą ruchów turbulentnych materii. Począwszy od dolnej warstwy chromosfery temperatura rośnie z wysokością, by po przejściu przez warstwę przejściową osiągnąć w dolnej części korony wartość rzędu 1 mln K (wzrost ten tłumaczy się dodatkowym „grzaniem” atmosfery Słońca w wyniku chaotycznych ruchów podfotosferycznej strefy konwektywnej). Z korony odbywa się ustawiczny wypływ materii, która w postaci wiatru słonecznego przenika przestrzeń międzyplanetarną; wypływ materii z korony powoduje spowalnianie rotacji Słońca. W atmosferze Słońca obserwuje się wiele zjawisk o zmieniającym się okresowo (średnio z okresem ok. 11,4 lat) natężeniu. Całokształt tych zjawisk, na które składa się m.in. występowanie w fotosferze plam słonecznych i pochodni, a w chromosferze rozbłysków i protuberancji, oraz zmiany kształtu i wielkości korony, nosi nazwę słonecznej aktywności. Jej przyczyną są zmiany zachodzące w ogólnym polu magnetycznym Słońca. Aktywność słoneczna jest źródłem wielu zjawisk zachodzących w górnych warstwach atmosfery Ziemi, jak zakłócenia pola geomagnet., stanu jonosfery, występowanie zórz polarnych itp.; mają one wpływ na łączność radiową na Ziemi. Przypuszcza się, że Słońce po powstaniu było wielokrotnie bardziej aktywne niż obecnie, a jego obrót odbywał się ok. 10 razy szybciej.
Skróć sobie jakoś z tego.